Twoje serce bije za szybko? To tachykardia

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Czujesz, że Twoje serce nagle, bez wyraźnej przyczyny, zaczyna bić bardzo szybko? Takie kołatanie serca może wywołać niepokój, a nawet strach. Pamiętaj jednak, że nie jesteś z tym sam ani sama, a zrozumienie problemu to pierwszy krok do odzyskania kontroli nad swoim zdrowiem. W tym artykule przeprowadzimy Cię przez najważniejsze informacje o tachykardii. Wytłumaczymy, czym jest, dlaczego powstaje i jak można ją skutecznie leczyć.

Czym jest tachykardia (częstoskurcz)?

Wyobraź sobie, że Twoje serce to sprawny silnik, który ma swój naturalny, wbudowany „zegar” (nazywany węzłem zatokowym). Ten zegar nadaje mu regularny rytm – sprawia, że serce w spoczynku bije od 60 do 100 razy na minutę. To jest jego normalna, spokojna praca.

Tachykardia, inaczej częstoskurcz, to sytuacja, w której serce w spoczynku zaczyna bić znacznie szybciej – powyżej 100 uderzeń na minutę. To tak, jakby ktoś nagle wcisnął gaz do dechy w Twoim silniku bez Twojej wiedzy.

Ważne jest, aby odróżnić to od naturalnego przyspieszenia tętna, np. podczas wysiłku fizycznego, silnych emocji czy gorączki. Wtedy serce ma prawo bić szybciej. Problem pojawia się, gdy ten szybki rytm występuje bez powodu, w spoczynku, i często towarzyszą mu inne nieprzyjemne dolegliwości.

Nie każda tachykardia jest taka sama

Aby dobrze zrozumieć tachykardię, warto wiedzieć, że lekarze dzielą ją na kilka rodzajów, w zależności od tego, gdzie i dlaczego powstaje problem. Pomyśl o sercu jak o dwupiętrowym domu: ma górne pomieszczenia (przedsionki) i dolne (komory).

Tachykardia zatokowa – najczęstsza

To najczęściej występujący rodzaj szybkiego rytmu serca. Powstaje ona w naturalnym „zegarze” serca, czyli węźle zatokowym. Jest to najczęściej prawidłowa reakcja organizmu na określony bodziec.

Do jej przyczyn należą:

• wysiłek fizyczny,
• silne emocje, stres, lęk,
• gorączka (wzrost temperatury przyspiesza akcję serca),
• odwodnienie,
• spożycie używek, takich jak kofeina, alkohol czy nikotyna.

Czy tachykardia zatokowa jest groźna? W większości przypadków nie jest ona objawem choroby serca, a jedynie sygnałem, że organizm na coś reaguje. Zwykle mija, gdy przyczyna ustąpi (np. gdy odpoczniesz po wysiłku lub obniżysz gorączkę). Jeśli jednak szybkie bicie serca pojawia się często, bez wyraźnego powodu i towarzyszą mu inne objawy (ból w klatce piersiowej, duszność, zawroty głowy), należy skonsultować się z lekarzem. Może to być sygnał np. anemii czy nadczynności tarczycy.

Tachykardie nadkomorowe (ang. SVT – Supraventricular Tachycardia) – gdy problem jest „na górze” serca

Tutaj problem z rytmem powstaje „na górze” serca, czyli w przedsionkach. Zazwyczaj jest mniej groźna niż tachykardia komorowa, ale jej objawy potrafią mocno utrudnić życie.

Jednym z jej rodzajów jest częstoskurcz przedsionkowy. Szczególną i najczęściej występującą postacią arytmii nadkomorowej jest migotanie przedsionków. W jego trakcie praca przedsionków jest niezwykle szybka (ponad 350 razy na minutę), chaotyczna i nierówna, co sprawia, że serce bije niemiarowo. Migotanie przedsionków wymaga szczególnej uwagi, ponieważ znacznie zwiększa ryzyko udaru mózgu.

Tachykardia komorowa (ang. VT – Ventricular Tachycardia) – sygnał alarmowy

Tutaj problem leży „na dole” serca, w komorach, które są głównymi pompami krwi. Ten rodzaj częstoskurczu jest znacznie poważniejszy i może stanowić zagrożenie dla życia, ponieważ nie pozwala sercu efektywnie pompować krwi do reszty organizmu.

Rozróżnienie tych typów jest kluczowe dla lekarza, ponieważ wymaga zupełnie innego podejścia do leczenia.

Skąd się bierze tachykardia? Poznaj możliwe przyczyny

Przyspieszone bicie serca może być wywołane przez wiele różnych czynników. Czasem przyczyna leży bezpośrednio w sercu, a czasem jest to sygnał, że coś innego dzieje się w organizmie.

Do najczęstszych przyczyn tachykardii (innych niż zatokowa) należą:

• Choroby serca, takie jak choroba wieńcowa, nadciśnienie tętnicze, wady zastawek, kardiomiopatie czy przebyty zawał serca.
• Zaburzenia elektrolitowe, czyli niewłaściwy poziom potasu, magnezu czy wapnia we krwi, które są kluczowe dla prawidłowej pracy serca.
• Choroby tarczycy, zwłaszcza jej nadczynność.
• Choroby płuc, np. przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP).
• Działanie niektórych leków.

Jakie objawy mogą Cię zaniepokoić?

Objawy tachykardii mogą być bardzo różne – od łagodnych po bardzo nasilone. Pamiętaj, że nie musisz doświadczać ich wszystkich. Najważniejsze jest, by słuchać swojego ciała.

Do najczęstszych sygnałów, które wysyła organizm, należą:

• Uczucie szybkiego, mocnego lub nierównego bicia serca (kołatanie serca).
• Ból lub dyskomfort w klatce piersiowej.
• Duszność i trudności z oddychaniem.
• Zawroty głowy, uczucie oszołomienia.
• Omdlenia lub stany przedomdleniowe (uczucie, że zaraz stracisz przytomność).
• Ogólne osłabienie i szybkie męczenie się.
• Uczucie lęku i niepokoju.

Tachykardia – kiedy wezwać pogotowie, a kiedy umówić wizytę u lekarza?

To jedno z najważniejszych pytań, jakie sobie zadajesz. Wiemy, że trudno jest ocenić, jak poważna jest sytuacja, zwłaszcza gdy odczuwasz silny niepokój. Oto proste wskazówki, które pomogą Ci podjąć decyzję.

Zadzwoń pod numer 112 lub 999, jeśli szybkiemu biciu serca towarzyszą:

• silny ból w klatce piersiowej,
• utrata przytomności (omdlenie),
• poważne trudności z oddychaniem,
• uczucie, że zaraz zemdlejesz.

Nie zwlekaj, w takiej sytuacji liczy się każda minuta! To mogą być objawy groźnej dla życia tachykardii komorowej.

Umów się na wizytę do lekarza rodzinnego lub kardiologa, jeśli:

• epizody szybkiego bicia serca zdarzają się od czasu do czasu, ale mijają samoistnie,
• objawy nie są bardzo nasilone, ale niepokoją Cię i obniżają Twój komfort życia,
• masz zdiagnozowaną chorobę serca i zauważyłeś lub zauważyłaś, że objawy się nasiliły.

Lekarz pomoże Ci znaleźć przyczynę i zaplanować odpowiednie postępowanie.

Jak lekarz stwierdza tachykardię?

Diagnoza to klucz do odzyskania spokoju. Lekarz najpierw przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad na temat Twoich objawów, stylu życia i historii chorób. Następnie zleci badania, które pomogą ocenić pracę Twojego serca. Nie obawiaj się ich – są bezbolesne i bezpieczne.

Najczęściej wykonywane badania to:

• EKG (elektrokardiogram) – podstawowe badanie, które rejestruje elektryczną pracę serca. Pozwala „złapać” arytmię, jeśli akurat występuje podczas badania.
• Holter EKG to jak EKG, ale noszone przez 24 godziny (lub dłużej). Urządzenie jest małe i dyskretne, a pozwala zarejestrować pracę serca podczas Twoich codziennych aktywności. Jest niezwykle pomocne, jeśli napady tachykardii są rzadkie.
• Echo serca (echokardiografia) to badanie USG serca, które pokazuje jego budowę i to, jak pracuje. Pomaga wykryć ewentualne wady czy uszkodzenia, które mogą być przyczyną arytmii.
• Badania krwi pomogą sprawdzić m.in. poziom elektrolitów i hormonów tarczycy.

W niektórych przypadkach lekarz może zlecić bardziej specjalistyczne badania, jak test wysiłkowy czy badanie elektrofizjologiczne.

Jak odzyskać kontrolę nad rytmem serca? Metody leczenia tachykardii

Dobra wiadomość jest taka, że tachykardię można (i trzeba!) leczyć. Celem leczenia jest nie tylko zwolnienie akcji serca podczas napadu, ale także zapobieganie kolejnym epizodom. Wybór metody zależy od rodzaju tachykardii, jej przyczyny i Twojego ogólnego stanu zdrowia.

Doraźna pomoc w domu (manewry wazowagalne)

W przypadku łagodniejszej tachykardii nadkomorowej, lekarz może nauczyć Cię prostych manewrów, które czasem pomagają przerwać napad. Działają one poprzez pobudzenie nerwu błędnego, który naturalnie zwalnia pracę serca. Dobrym pomysłem może być na przykład:

• Próba parcia (jak przy wypróżnianiu), przy zatkanym nosie i zamkniętych ustach.
• Mocny kaszel.
• Zanurzenie twarzy w zimnej wodzie.

Pamiętaj! Zawsze najpierw skonsultuj się z lekarzem, czy te metody są dla Ciebie bezpieczne.

Leczenie farmakologiczne (leki)

To najczęstsza forma leczenia. Lekarz może przepisać Ci leki przyjmowane na stałe, aby zapobiegać arytmii, lub lek do zażycia tylko w razie napadu.

Ablacja przezskórna

To bardzo skuteczna metoda leczenia wielu typów tachykardii, zwłaszcza nadkomorowych. Wyobraź sobie, że lekarz przez niewielkie nacięcie w pachwinie wprowadza cienką elektrodę do serca, by znaleźć miejsce, które powoduje arytmię (takie „zwarcie” w instalacji elektrycznej serca). Następnie, za pomocą prądu o częstotliwości radiowej, precyzyjnie je niszczy. Zabieg jest małoinwazyjny i często pozwala na całkowite wyleczenie.

Kardiowerter-defibrylator (ang. ICD – Implantable Cardioverter-Defibrillator)

W przypadku groźnych dla życia tachykardii komorowych lekarze mogą zdecydować o wszczepieniu ICD. To małe urządzenie, podobne do rozrusznika serca, które stale monitoruje jego rytm. Gdy wykryje niebezpieczną arytmię, automatycznie wysyła impuls elektryczny, aby przywrócić prawidłową pracę serca.

Życie z tachykardią – o czym warto pamiętać na co dzień?

Diagnoza to nie wyrok, a potężne narzędzie, które daje Ci realny wpływ na swoje zdrowie. Pamiętaj, że oprócz leczenia zaleconego przez lekarza, Twój styl życia ma ogromne znaczenie.

Rozważ wprowadzenie tych kilku zmian – to może być Twój plan działania na lepsze samopoczucie:

• Ogranicz stres – znajdź swoją metodę na relaks (spacer, joga, medytacja czy hobby).
• Uważaj na używki! Ogranicz kawę i mocną herbatę. Zrezygnuj z napojów energetycznych i alkoholu.
• Dbaj o dietę – jedz regularnie, wybieraj produkty bogate w potas i magnez (np. pomidory, banany, orzechy).
• Bądź aktywny lub aktywna fizycznie – regularny, umiarkowany wysiłek (po konsultacji z lekarzem) wzmacnia serce. Już 15-minutowy spacer może pomóc Ci uregulować ciśnienie i poprawić nastrój.
• Regularnie przyjmuj leki i chodź na wizyty kontrolne.

Zmiana stylu życia to proces. Daj sobie czas, bądź dla siebie wyrozumiały lub wyrozumiała i pamiętaj, że każdy, nawet najmniejszy krok, ma znaczenie. Masz w sobie siłę, by zawalczyć o swoje zdrowie i komfort życia.

Częste pytania i odpowiedzi (FAQ)

Czy tachykardia w ciąży jest groźna?

Kołatanie serca w ciąży to częsta dolegliwość. W organizmie kobiety zachodzi wtedy prawdziwa rewolucja – zwiększa się objętość krwi, a serce musi pracować ciężej. Z tego powodu łagodna tachykardia zatokowa jest w ciąży zjawiskiem fizjologicznym i zazwyczaj nie stanowi zagrożenia ani dla mamy, ani dla dziecka. Najczęściej objawy ustępują samoistnie po porodzie. Mimo to nigdy nie należy ich lekceważyć. Zawsze informuj swojego lekarza prowadzącego o wszelkich epizodach kołatania serca. W rzadkich przypadkach mogą one wymagać diagnostyki, by wykluczyć inne przyczyny.

Co oznacza tachykardia u dziecka?

Serce dziecka bije znacznie szybciej niż u dorosłego i jest to zupełnie normalne. Normy tętna zależą od wieku – u noworodka nawet 160 uderzeń na minutę może być prawidłowe. Tachykardia u dziecka najczęściej ma te same przyczyny co u dorosłych: gorączkę, stres, odwodnienie czy wysiłek fizyczny. Jeśli jednak szybkiemu biciu serca towarzyszą takie objawy jak bladość, niechęć do jedzenia, drażliwość, wymioty czy przyspieszony oddech, konieczna jest pilna konsultacja z pediatrą lub kardiologiem dziecięcym. Może to być objaw infekcji, wady serca lub innych schorzeń.

Dlaczego serce szybko bije w nocy lub po przebudzeniu?

Uczucie kołatania serca w nocy lub tuż po przebudzeniu może być szczególnie niepokojące, ponieważ w ciszy i bezruchu bardziej zwracamy uwagę na pracę naszego ciała. Do najczęstszych przyczyn należą:

• Stres i niepokój – myśli i zmartwienia nagromadzone w ciągu dnia mogą uaktywniać się w nocy, prowadząc do przyspieszenia akcji serca.
• Spożycie alkoholu lub kofeiny wieczorem.
• Przyczyny medyczne – bezdech senny, nadczynność tarczycy czy zaburzenia poziomu elektrolitów.

Jeśli takie epizody są jednorazowe, zwykle nie ma powodu do obaw. Jeśli jednak powtarzają się regularnie, warto porozmawiać o tym z lekarzem.