„Wiem i rozumiem, ale się nie stosuję” – dlaczego przestrzeganie zaleceń terapeutycznych bywa trudne?

To, w jakim stopniu pacjenci będą realizować zalecenia terapeutyczne, zależy nie tylko od ich wiedzy na temat choroby czy rozumienia wyzwań związanych z jej terapią. Z jakiego powodu nie przestrzegamy otrzymanych zaleceń i co sprawia, że bywa to trudne? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w przygotowanym przez nas artykule.

Co wpływa na stopień realizacji zaleceń terapeutycznych?

Na przestrzeganie zaleceń terapeutycznych ma wpływ szereg rozmaitych czynników. Są to kwestie związane zarówno z samym pacjentem, jak i specjalistami (takimi jak lekarz, pielęgniarka, farmaceuta) oraz otoczeniem chorego. Mając to na uwadze, przyjrzyjmy się bliżej kilku elementom tej układanki.

• Sytuacja socjoekonomiczna – ograniczone środki na terapię mogą skutkować odwlekaniem momentu rozpoczęcia leczenia, przedwczesnym zakończeniem terapii czy modyfikacjami dawek.
• Wsparcie społeczne – postępowanie terapeutyczne wymaga czasem od pacjenta znaczących zmian w jego codziennym trybie życia. O wiele trudniej o ich wdrożenie, kiedy brakuje wsparcia ze strony najbliższych oraz stworzenia otoczenia, które sprzyja pozytywnym nawykom. Najlepszym przykładem jest sytuacja, w której musisz zmienić swój sposób żywienia, a rodzina nie włącza się w ten proces, mimo że również przyniosłoby jej to korzyści zdrowotne. Do tego w nieprzychylny sposób komentuje dane wybory żywieniowe lub namawia do jedzenia produktów, które chcesz ograniczyć, wystawiając Cię tym samym na próbę.
• Przekonanie o słuszności terapii – wiedza o tym, że dane schorzenie wymaga leczenia, nie jest jednoznaczne z poczuciem, że stosowana terapia będzie skuteczna i jest w naszym przypadku pożądana. Jedną z przyczyn braku poczucia, że terapia jest słuszna, może być niski poziom zaufania do specjalisty. Czasem jest to efekt czytania nieprawdziwych informacji w internecie, których słuszności bez fachowej wiedzy nie jesteśmy w stanie sami ocenić.
• Poziom skomplikowania terapii – duża liczba leków, skomplikowane schematy dawkowania, a także konieczność przyjmowania środków w wielu dawkach o różnych porach dnia, bywa znaczącym utrudnieniem w terapii. Podobnie jest w przypadku środków, które są trudne do spożycia, np. dużych tabletek.
• Dostęp do specjalisty – im trudniej dotrzeć pacjentowi na wizytę lekarską, tym większe jest ryzyko, że spotkania nie będą realizowane zgodnie z zaleconym terminarzem. Wpływ na to ma zarówno sama dostępność specjalisty (możliwe terminy wizyt), jak i sam sposób rejestracji pacjenta, a także odległość, jaką musi przebyć pacjent w celu odbycia kontroli lekarskiej.
• Osobowość pacjenta, cechy indywidualne oraz motywacja do leczenia - brak wewnętrznej motywacji pacjenta (własne “dlaczego”) zmniejsza szansę na długofalowe utrzymywanie zaleceń terapeutycznych. Natomiast pewne cechy osobowości, takie jak sumienność oraz pozytywne podejście do życia, mogą wpływać korzystnie na współpracę na linii lekarz-pacjent.

Przeczytaj również: Jak utrzymać motywację i dyscyplinę do długotrwałego leczenia?

Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, okazuje się, że realizacja zaleceń terapeutycznych wcale nie jest tak prosta, jak może się to wydawać. Sama wiedza, że leczenie jest konieczne, często nie wystarcza do tego, by trzymać się ustalonych zasad terapii.

Zwiększanie szansy na realizację zaleceń terapeutycznych

Co jako pacjent możesz zrobić, aby zwiększać szanse na pomyślną realizację zaleceń?

• Zaangażuj w proces swoich bliskich – jeśli duże ilości słodyczy w domu utrudniają Ci trzymanie się dobrych nawyków żywieniowych, poproś bliskich o to, by nie trzymali ich w łatwo dostępnych czy widocznych miejscach. Zachęć ich również np. do podejmowania aktywności fizycznej i aktywnego spędzania czasu razem – wszystkim wyjdzie to na dobre.
• Zapytaj swojego lekarza prowadzącego o możliwość modyfikacji terapii – może istnieje możliwość przyjmowania leków w takim schemacie, który będzie dla Ciebie prostszy w realizacji i wciąż efektywny pod kątem terapeutycznym. Jeśli problemem są rozmiary tabletki (ciężko Ci ją połknąć), zapytaj o możliwość przyjmowania leku w innej formy lub jego zmiany.
• Zasięgnij dodatkowej opinii lekarskiej, jeśli nie masz pewności co do sposobu Twojego leczenia. Poproś lekarza o to, by wyjaśnił, z czego wynikają dane zalecenia lub przedstawił alternatywy z wszystkimi „za” oraz „przeciw”. Poczucie, że obrany kierunek terapii jest słuszny, może stać się źródłem motywacji do trzymania się zaleceń terapeutycznych.
• Ułatwiaj sobie podejmowanie danych wysiłków – jeśli na rozpoczęcie dnia planujesz spacer czy chcesz iść na siłownię, przygotuj sobie dzień wcześniej wszystkie ubrania, które musisz ze sobą zabrać. Chcesz trzymać się zdrowej diety w zabiegane dni? Przygotuj posiłki z wyprzedzeniem, a także skonstruuj listę sklepowych „gotowców” z dobrym składem, które możesz kupić w te dni, gdy nie masz ochoty gotować.
• Nie bój się mówić o swoich trudnościach – zarówno specjaliści, jak i osoby z Twojego bliskiego otoczenia z całą pewnością będą chciały ułatwić Ci terapię, ale muszą wiedzieć, z jakimi problemami się zmagasz, by mogły zasugerować konkretne rozwiązania oraz Cię wesprzeć. 
• Korzystaj z nowoczesnych technologii - aplikacje, które przypominają o wzięciu leków czy wypiciu wody a także platformy, za pośrednictwem których zrealizujesz wizytę online mogą pozytywnie wpłynąć na realizację zaleceń terapeutycznych.

Więcej na temat takich narzędzi ułatwiających trzymanie się zaleceń lekarskich przeczytasz tutaj: Narzędzia, które ułatwią Ci przestrzeganie zaleceń lekarskich.