Choroba wieńcowa – konsekwencja miażdżycy. Jak ją rozpoznać i leczyć?

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Ból lub ucisk w klatce piersiowej, który pojawia się, gdy przyspieszasz kroku, wchodzisz po schodach albo mocno się zdenerwujesz. Znasz to uczucie? To może być objaw choroby wieńcowej, która przez długi czas rozwija się po cichu. Nieleczona jest w stanie zwiększać ryzyko zawału serca, jednak odpowiednia diagnostyka, ukierunkowane leczenie oraz zmiana stylu życia mogą spowolnić jej postęp i zmniejszyć dolegliwości. Sprawdź, czym jest choroba wieńcowa i jak można ją leczyć.

Czym jest choroba wieńcowa?

Choroba wieńcowa – nazywana też chorobą niedokrwienną serca albo przewlekłym zespołem wieńcowym – to schorzenie, w którym do mięśnia sercowego dociera za mało krwi bogatej w tlen. Najczęściej dzieje się tak z powodu miażdżycy, czyli stanu, gdy w ścianach tętnic wieńcowych odkładają się tzw. blaszki miażdżycowe (złożone m.in. z cholesterolu, tłuszczy i komórek zapalnych), które stopniowo zwężają naczynia i utrudniają przepływ krwi.

Kiedy serce pracuje spokojnie, ten ograniczony przepływ krwi może wystarczać. Problem pojawia się przy wysiłku fizycznym, stresie czy silnych emocjach – wtedy serce potrzebuje zdecydowanie więcej tlenu, a zwężone tętnice nie nadążają z jego dostarczeniem.

Schorzenie to jest nie tylko problemem klinicznym – to także ogromne wyzwanie społeczne. W Polsce cierpi na nie ok. 1,6 mln osób, co stanowi znaczącą część dorosłej populacji. Co więcej, choroby sercowo-naczyniowe odpowiadają za aż 43% wszystkich zgonów w kraju. To podkreśla, jak powszechna i groźna w skutkach jest choroba wieńcowa.

Skąd się bierze choroba wieńcowa? Przyczyny i czynniki ryzyka

Miażdżyca i choroba wieńcowa często idą ze sobą w parze. Jeśli w Twoim organizmie rozwija się miażdżyca, znajdujesz się w grupie podwyższonego ryzyka choroby wieńcowej. 

Do powstania obu schorzeń mogą przyczyniać się m.in.:

• nadciśnienie tętnicze;
• podwyższony poziom cholesterolu (zwłaszcza frakcja „złego cholesterolu” LDL);
• cukrzyca i stan przedcukrzycowy;
• palenie papierosów i e-papierosów;
• otyłość (zwłaszcza brzuszna);
• mała aktywność fizyczna;
• niezdrowa dieta bogata w tłuszcze nasycone, sól i cukry proste;
• przewlekły stres i brak snu;
• wiek (częściej po 45–50. roku życia);
• choroba serca w rodzinie (zawał, choroba wieńcowa u rodziców lub rodzeństwa).

💬 Pamiętaj: Nadciśnienie tętnicze jest jednym z najważniejszych czynników ryzyka choroby wieńcowej – stale „przeciąża” naczynia i przyspiesza rozwój miażdżycy. Jeśli masz już rozpoznane nadciśnienie, regularne pomiary ciśnienia, przyjmowanie leków zgodnie z zaleceniami lekarza i zmiana stylu życia to realna inwestycja w ochronę serca.

Jakie mogą być objawy choroby wieńcowej?

Najbardziej charakterystycznym objawem choroby wieńcowej jest ból lub dyskomfort w klatce piersiowej, który:

• pojawia się przy wysiłku (np. szybki marsz, wchodzenie po schodach, dźwiganie ciężkich zakupów) lub silnych emocjach;
• ma charakter ucisku, ściskania, pieczenia czy rozpierania;
• zwykle ustępuje po odpoczynku lub lekach zaleconych przez lekarza.

Ból może promieniować na lewą stronę ciała, ale także do ramion, żuchwy, szyi, pleców czy nadbrzusza (stąd mylony bywa z niestrawnością czy „paleniem w żołądku”).

U części osób – zwłaszcza u osób z cukrzycą, osób starszych, kobiet – symptomy mogą być mniej typowe. Zamiast wyraźnego bólu w klatce piersiowej może pojawiać się: 

• nieproporcjonalne zmęczenie;
• uczucie ciężaru na ramionach;
• nudności;
• zawroty głowy.

📋 Co warto wiedzieć: Dławica piersiowa jest jednym z najczęstszych sposobów, w jaki choroba wieńcowa daje o sobie znać. 

Jak rozpoznaje się chorobę wieńcową? Diagnostyka

Obserwacja to nie wszystko. Jeśli dostrzegasz u siebie niepokojące objawy, zgłoś się do lekarza, który przeprowadzi z Tobą szczegółowy wywiad na temat aktualnych dolegliwości, chorób towarzyszących, stylu życia czy przyjmowanych leków.

Zapis EKG (elektrokardiogram) może być prawidłowy mimo choroby wieńcowej, dlatego ważną wskazówką diagnostyczną mogą być dodatkowe badania, takie jak: 

• próba wysiłkowa – EKG wykonywane w trakcie kontrolowanego wysiłku (np. marszu na bieżni), pozwalające ocenić, jak serce reaguje na obciążenie;
• holter EKG – całodobowy zapis EKG podczas codziennej aktywności;
• echo serca (echokardiografia) – badanie USG serca, które pokazuje m.in. kurczliwość mięśnia sercowego;
• tomografia komputerowa (TK) tętnic wieńcowych – pozwala ocenić obecność i zaawansowanie miażdżycy;
• koronarografia – inwazyjne badanie, w którym do tętnic wieńcowych podaje się kontrast, aby ocenić ich drożność; często łączy się je od razu z zabiegiem poszerzenia zwężonej tętnicy (angioplastyka).

Zobacz także nasz poradnik napisany we współpracy z Ogólnopolskim Stowarzyszeniem Pacjentów ze Schorzeniami Serca i Naczyń ”EcoSerce”: https://receptanazdrowie.pl/materialy 

Na czym polega leczenie choroby wieńcowej?

Podstawowe cele leczenia choroby to doprowadzenie do tego, żeby Twoje serce miało jak najlepszy dostęp do krwi i tlenu – zarówno w spoczynku, jak i wtedy, gdy się ruszasz czy stresujesz – oraz poprawa jakości życia, np. poprawa dystansu marszu czy zmniejszenie dolegliwości. Lekarz dobiera leki i zalecenia tak, aby spowolnić rozwój miażdżycy, wyrównać ciśnienie krwi i obniżyć poziom cholesterolu. Pamiętaj, aby ich przestrzegać i nie odstawiać leków bez konsultacji z lekarzem. W niektórych przypadkach zalecana jest angioplastyka wieńcowa, czyli zabieg polegający na założeniu stentu poszerzającego naczynie lub operacja pomostowania aortalno-wieńcowego (by-pass), czyli chirurgiczne „omijanie” zwężeń z wykorzystaniem innych naczyń. 

Jednak farmakologia i zabiegi to nie wszystko. Leczenie choroby wieńcowej wymaga też Twoich codziennych decyzji: aktywności fizycznej, zdrowej diety, rezygnacji z używek czy przestrzegania higieny snu. Nieleczona choroba wieńcowa może prowadzić do zawału mięśnia sercowego, niewydolności serca, zaburzeń rytmu serca, a w skrajnych przypadkach – nagłej śmierci. Dlatego warto stosować się do zaleceń lekarza, aby spowolnić ten proces, zmniejszyć dolegliwości i spokojniej myśleć o przyszłości.

Częste pytania i odpowiedzi (FAQ)

Czy choroba wieńcowa jest wyleczalna?

Choroba wieńcowa nie jest w pełni wyleczalna, ale możesz skutecznie kontrolować jej przebieg dzięki leczeniu farmakologicznemu, zabiegom oraz zmianom stylu życia. 

Czy można cofnąć zmiany w chorobie wieńcowej?

Do całkowitego cofnięcia blaszek miażdżycowych dochodzi rzadko, ale ich stabilizowanie i spowolnienie postępu choroby jest osiągalne dzięki diecie, aktywności fizycznej i lekom obniżającym cholesterol.

Kiedy iść do lekarza z bólem w klatce piersiowej?

Jeżeli ból jest silny, długotrwały, promieniuje do ramion, szyi lub szczęki, albo towarzyszą mu duszność, nudności czy zimne poty, zgłoś się do lekarza lub wezwij pogotowie. 

Czy choroba wieńcowa daje objawy w stanie spoczynku?

W początkowych stadiach objawy często pojawiają się tylko przy wysiłku lub stresie. W zaawansowanym stadium choroby ból lub duszność mogą występować także wtedy, gdy nie wykonujesz żadnych aktywności.

Jakie badania kontrolne robić przy chorobie wieńcowej?

Aby kontrolować chorobę wieńcową, regularnie zgłaszaj się na EKG, testy wysiłkowe, badania krwi (cholesterol, markery sercowe), a w razie potrzeby także echokardiografię. Rób je tak często, jak zaleca lekarz.