Arytmia serca jako sygnał towarzyszący dławicy piersiowej

Weryfikacja merytoryczna: lek. Wiktor Trela

Nagła zmiana rytmu serca może być sygnałem stresu, zmęczenia lub efektem działania kofeiny. Jednak gdy towarzyszy jej ból, ucisk lub dyskomfort w klatce piersiowej, może być objawem dławicy piersiowej (w niedokrwieniu mięśnia sercowego). Czytaj dalej i dowiedz się, czym jest arytmia, dlaczego może towarzyszyć dławicy piersiowej, jak ją rozpoznać, kiedy reagować i co możesz zrobić samodzielnie.

Arytmia – co to takiego?

Serce bije rytmicznie dzięki impulsom elektrycznym. Ich koordynatorem jest tzw. węzeł zatokowy. Gdy układ przewodzący działa nieprawidłowo – impulsy pojawiają się za często, zbyt wolno lub z różnych miejsc – powstaje arytmia serca. Może objawiać się jako:

• kołatanie, „trzepotanie” w klatce piersiowej,
• uczucie nagłego przyspieszenia lub „przeskakiwania” uderzeń,
• duszność, osłabienie, zawroty głowy,
• ból w klatce piersiowej (gdy współistnieje niedokrwienie),
• rzadko: omdlenie lub utrata przytomności.
  
  

Zdarza się, że arytmia nie daje żadnych objawów i zostaje wykryta przypadkowo podczas badania EKG (elektrokardiografu). Ale jeśli występuje razem z objawami niedokrwienia – nie wolno jej ignorować.

Dławica piersiowa a arytmia – mechanizm powiązania

Dławica piersiowa to stan, w którym mięsień sercowy otrzymuje mniej tlenu, niż potrzebuje – najczęściej z powodu zwężenia naczyń wieńcowych przez miażdżycę. To może prowadzić do zaburzeń przewodzenia impulsów i do tworzenia się ognisk, które mogą generować dodatkowe impulsy.

W dławicy piersiowej obserwuje się często:

• kołatanie serca w trakcie wysiłku lub stresu,
• nieregularne uderzenia (ekstrasystolie),
• rzadsze epizody bardziej poważnych arytmii (np. częstoskurcz komorowy).
  
  

W stabilnej dławicy ból zwykle trwa krócej niż 10 minut i ustępuje po odpoczynku lub leku podawanym doraźnie – nitroglicerynie. Ból dłuższy, narastający lub występujący w spoczynku wymaga pilnej oceny (możliwy zespół ostrego niedokrwienia). Dławica może objawiać się także nietypowo: bólem w żuchwie, szyi, plecach, silnym poceniem lub lękiem. Jeśli tym objawom towarzyszy arytmia, lekarz może podejrzewać chorobę niedokrwienną.

Typy arytmii serca

Arytmie dzielimy na dwa główne typy: takie, w których serce przyspiesza, oraz takie, w których zwalnia.

Gdy serce bije zbyt szybko (tachyarytmie)

Częstoskurcz nadkomorowy (ang. SVT – Supraventricular Tachycardia) to nagły „zryw” do bardzo szybkiego tempa, często 150–200 uderzeń na minutę. W praktyce czujesz pędzące serce, czasem ucisk w gardle i niepokój; napad zwykle kończy się tak samo nagle, jak się zaczął. Lekarz potwierdza rozpoznanie w EKG. Uczy też prostych manewrów (np. próba Valsalvy), dobiera leki, a przy nawracających epizodach rozważa ablację – niewielki zabieg, który wycisza „zwarcie” w obwodach elektrycznych serca.

Ekstrasystolie (dodatkowe skurcze) – nadkomorowe lub komorowe, to pojedyncze uderzenia poza rytmem, odczuwane jak „przeskok” albo „mocniejsze stuknięcie”. Zwykle nie są groźne. Lekarz sprawdza, czy serce jest zdrowe (EKG, echo). Jeśli wyniki badań są w porządku, często wystarczy obserwacja i ograniczenie stymulantów (kawa, alkohol, energetyki) oraz lepszy sen i nawadnianie.

Częstoskurcz komorowy z tętnem (ang. VT – Ventricular Tachycardia) – szybki rytm wychodzący z komór serca – to stan wymagający pilnej interwencji lekarskiej. Objawy są wyraźne: silne kołatanie, osłabienie, zawroty, możliwy ból w klatce piersiowej lub omdlenie. Tu postępowanie odbywa się w szpitalu; w leczeniu stosuje się kardiowersję, leki przeciwarytmiczne a długofalowo ablację lub wszczepialny defibrylator (ang. ICD – Implantable Cardioverter-Defibrillator).

Migotanie przedsionków (ang. AF – Atrial Fibrillation) – rytm staje się nieregularny i „rozsypany”. Najczęściej czujesz kołatanie, zadyszkę i spadek wydolności.

Gdy serce bije zbyt wolno (bradyarytmie)

Bradykardia zatokowa – tętno spada poniżej 60 uderzeń na minutę. U osób aktywnych taka arytmia bywa fizjologiczna, ale jeśli towarzyszą jej zawroty głowy, „zamglenie” czy omdlenia – wymaga diagnostyki. Lekarz szuka odwracalnych przyczyn (np. przyjmowane leki, niedoczynność tarczycy, zaburzenia elektrolitowe). Gdy zwolnienie rytmu jest utrwalone i objawowe, rozważa się rozrusznik.

Bloki przedsionkowo-komorowe (ang. AV – Atrioventricular Block) – „sygnał” z przedsionków do komór dociera z opóźnieniem lub wcale. Możesz odczuwać osłabienie, zawroty lub krótkie „odcięcia” świadomości. Rozpoznanie stawia się na podstawie wyników z badania EKG lub badania Holtera. W cięższych rodzajach bloków, np. bloku całkowitym serca – standardem leczenia jest wszczepienie rozrusznika.

Sygnały alarmowe – kiedy reagować natychmiast?

Arytmia bywa sygnałem nagłego stanu. Wezwij pomoc medyczną, jeśli masz alarmujące objawy, takie jak:

• silny ból/ucisk/dyskomfort w klatce piersiowej (także promieniujący do ramienia, pleców, szyi lub żuchwy),
• duszość w spoczynku, uczucie braku powietrza, świszczący oddech,
• zawroty głowy, „mroczki” przed oczami, chwiejność,
• osłabienie, nagła „niemoc”, uczucie bliskiego omdlenia,
• omdlenie lub krótkotrwała utrata przytomności,
• zimny pot, bladość, niepokój/lęk, nudności lub wymioty,
• splątanie, dezorientacja, trudność z mówieniem (nagłe objawy neurologiczne).

Takie sytuacje mogą oznaczać poważne niedokrwienie lub arytmię groźną dla życia.

Diagnostyka arytmii – co i kiedy badać?

Rozpoznanie arytmii opiera się na połączeniu objawów i wyników badań:

1. Wywiad – zapisuj, kiedy odczuwasz objawy (wysiłek, stres, używki), powiedz o tym lekarzowi.
2. EKG spoczynkowe – pierwszy krok; pokazuje rytm serca w danym momencie.
3. Holter EKG – monitorowanie pracy serca przez 24–72 godzin; przy rzadszych epizodach.
4. Plastry / rejestratory zdarzeń – rejestrują rytm przez dni lub tygodnie.
5. Echo serca (USG) – ocena struktury, funkcji, obecności zmian chorobowych.
6. Test wysiłkowy – ocenia reakcję serca pod obciążeniem.
7. Badania krwi – elektrolity (sód, potas, magnez, wapń), TSH, glukoza, morfologia, lipidogram.
8. W przypadku podejrzenia dławicy – koronarografia lub tomografia naczyń wieńcowych.

Leczenie – co można zrobić i jak postępować?

Leczenie zależy od przyczyny zaburzeń rytmu, ale w przypadku współistnienia dławicy celem jest przede wszystkim poprawa ukrwienia serca i redukcja czynników ryzyka:

• Leki – beta-blokery, leki antyarytmiczne, leki przeciwdławicowe, statyny.
• Ablacja – usunięcie lub wyłączenie ogniska arytmii. Ablacja jest jedną z podstawowych terapii, jeśli arytmia jest lekooporna.
• Implantacja rozrusznika lub kardiowertera-defibrylatora – w przypadku poważniejszych zaburzeń przewodzenia.
• Zmiany stylu życia – ograniczenie kofeiny, alkoholu, ograniczenie stresu, regularny sen, aktywność fizyczna dostosowana do możliwości.
  

W niektórych przypadkach arytmie ustępują po wyrównaniu poziomu elektrolitów, wdrożeniu leczenia chorób tarczycy lub po rozpoczęciu prawidłowego nawadniania organizmu.

Co możesz zrobić, zanim trafisz do lekarza?

• Obserwuj kiedy objawy się pojawiają (pory dnia, wysiłek, posiłki).
• Ogranicz stymulanty – kawa, energetyki, alkohol, nikotyna.
• Dbaj o sen i odpoczynek – przewlekłe zmęczenie sprzyja zaburzeniom rytmu.
• Zadbaj o nawodnienie i elektrolity – szczególnie potas i magnez (o ile nie ma przeciwwskazań).
• Nie lekceważ objawów – nawet jeśli miną, skonsultuj je z lekarzem i wykonaj badanie EKG.

Podsumowanie

Arytmia serca to zespół zaburzeń rytmu, który w izolacji nie musi być groźny. Ale gdy pojawia się wraz z bólem lub uciskiem w klatce piersiowej, może być objawem dławicy piersiowej. Połączenie tych objawów zwiększa ryzyko, dlatego wymaga szybkiej diagnostyki i interwencji. Nie ignoruj kołatania – zrób EKG, skonsultuj się z lekarzem i zadbaj o serce na co dzień. Pomocne wskazówki, jak zredukować stres, znajdziesz w naszych poradnikach w dziale Relaksuję się. 

Często zadawane pytania o arytmie (FAQ)

Czy każde kołatanie oznacza chorobę?

Nie. Wielu ludzi doświadcza pojedynczych zaburzeń rytmu, które nie są groźne. Dla rozróżnienia, które wymagają leczenia, ważna są objawy towarzyszące i częstotliwość.

Czy arytmia zawsze wynika z chorób serca?

Nie – może być wywołana przez stres, nadczynność tarczycy, używki czy zaburzenia elektrolitowe.

Czy arytmia może wskazywać na dławicę piersiową?

Tak – szczególnie gdy towarzyszy jej ból w klatce piersiowej, duszność lub pojawia się przy wysiłku.

Co bada lekarz przy kołataniu serca?

EKG, Holter, echo, test wysiłkowy i badania krwi. Przy podejrzeniu dławicy wykonywana może być koronarografia lub tomografia naczyń.

Czy można żyć normalnie z arytmią?

Tak – wiele arytmii poddaje się leczeniu i kontrolowaniu, zwłaszcza jeśli objawy są łagodne i stosujesz się do zaleceń lekarskich.