Aktywność fizyczna jako sprzymierzeniec pacjenta z chorobami sercowo-naczyniowymi

Choroby sercowo-naczyniowe pozostają od wielu lat główną przyczyną zgonów na całym świecie. Regularnie podejmowana aktywność fizyczna jest nie tylko elementem profilaktyki pierwotnej tych schorzeń, ale również ważną składową terapii wśród tych osób, które już borykają się z chorobami sercowo-naczyniowymi. Jakie korzyści dla układu krążenia przynosi regularny wysiłek fizyczny i jak bezpiecznie go uprawiać? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w tym artykule.

Jak regularne ćwiczenia wpływają na układ krążenia?

Lista zalet podejmowania regularnej aktywności fizycznej jest dość obszerna i obejmuje:

• obniżenie ryzyka wystąpienia powikłań schorzeń układu sercowo-naczyniowego,  
• obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, co przekłada się na lepszą kontrolę ciśnienia tętniczego,
• spadek ryzyka rozwinięcia cukrzycy typu 2, która bardzo często „łączy się” z chorobami krążenia,
• skuteczniejszą kontrolę masy ciała – otyłość jest czynnikiem ryzyka chorób układu sercowo-naczyniowego co wynika z faktu, że tkanka tłuszczowa jest narządem aktywnym metabolicznie,            
• obniżenie hiperlipidemii (podwyższonych poziomów cholesterolu lub trójglicerydów we krwi),  
• poprawę krążenia włośniczkowego i wzrost zatokowego rytmu serca.

Bezpieczne formy aktywności fizycznej dla osób z chorobami serca

Choroby serca niejedno mają imię, dlatego dobierając aktywność fizyczną, warto przede wszystkim zacząć od rozmowy z lekarzem i ustalić ewentualne przeciwwskazania do podejmowania danych ćwiczeń. Warto jednak mieć na uwadze, że regularna aktywność fizyczna w większości problemów sercowo-naczyniowych jest podstawą profilaktyki wtórnej.

Dla osób z chorobami serca zalecane są przede wszystkim treningi o charakterze aerobowym, które poprawiają utlenowanie krwi oraz jej przepływ i sprzyjają wzrostowi wydolności, a także poprawie jakości życia. Pacjentom z chorobą tętnic obwodowych zaleca się wykonywanie powyżej 150 minut ćwiczeń o umiarkowanej intensywności lub 75 minut/tygodniowo intensywnych ćwiczeń aerobowych.

Pacjenci po przeszczepieniu serca, po początkowej rehabilitacji kardiologicznej, z biegiem czasu i poprawy wydolności funkcjonalnej, mogą podejmować treningi aerobowe nawet o wysokim stopniu intensywności (włącznie z przygotowaniami do startów w maratonach czy triathlonach) oraz treningi siłowe skupiające się na dużych grupach mięśniowych.

Powyższe przykłady doskonale obrazują, jak zróżnicowane mogą być zalecenia dotyczące aktywności fizycznej dla pacjentów z problemami sercowo-naczyniowymi.

Czy można i należy ćwiczyć po zawale?

Zawał mięśnia sercowego nie jest przeciwwskazaniem do podejmowania aktywności fizycznej samej w sobie.Jednocześnie nie wszystkie typy ćwiczeń będą dla tych osób zalecane (czasowo lub na stałe).

Początkowo – zaraz po incydencie naczyniowym – pacjent jest biernie uruchamiany w łóżku, siada, następnie wstaje, a także chodzi po sali. Do tego dochodzą ćwiczenia oddechowe i relaksacyjne. W kolejnych dniach zależnie od stanu chorego wdrażane są kolejne typy ćwiczeń. Podobnie jest podczas rehabilitacji kardiologicznej, którą objęci są pacjenci po zawale serca.

Zależnie od stopnia ryzyka oraz wydolności chorego, przyjmowane są różne modele postępowania w zakresie aktywności fizycznej. Ćwiczenia obejmują aktywności wytrzymałościowe oraz ogólnousprawniające, a także – w większości przypadków – trening siłowy. Po zakończeniu rehabilitacji kardiologicznej chorzy powinni wciąż podejmować regularną aktywność fizyczną, która stanowi element profilaktyki wtórnej incydentów sercowo-naczyniowych.

Zawał serca w ciągu ostatnich 3-6 miesięcy jest bezwzględnym przeciwwskazaniem do ekspozycji na duże wysokości. Tymczasowym przeciwwskazaniem do uprawiania sportu jest także przebyty zawał serca w połączeniu przewlekłą chorobą nerek przed rozpoczęciem jej leczenia.

Jak planować trening przy chorobach sercowo-naczyniowych?

To musisz wziąć pod uwagę, planując trening przy chorobach serca:

• rozgrzewka uwzględniająca ćwiczenia przygotowujące do wzmożonej pracy zarówno serce, jak i układ mięśniowy,
• początkowa intensywność nie powinna być zbyt wysoka,
• postaw na regularność – zdecydowanie lepsze będą krótkie, ale regularne treningi, niż jednorazowe zrywy,
• uwzględnij nie tylko charakter aktywności (np. wytrzymałościowy), ale również własne preferencje – łatwiej o regularność, jeśli lubisz dany typ aktywności,
• pamiętaj o odpowiedniej pracy oddechowej w trakcie ćwiczeń,
• zadbaj o odpowiednią podaż płynów - odwodnienie zwiększa obciążenie pracującego serca.              

Przed rozpoczęciem przygody z aktywnością fizyczną upewnij się również, że jest ona dla Ciebie wskazana. Porozmawiaj o swoich planach z lekarzem oraz fizjoterapeutą.