Dieta w cukrzycy. „Bez podjadania. Nawet kawę z mlekiem pijemy do posiłku”

Jaki wpływ na nasze zdrowie ma właściwie zbilansowana i dopasowana do naszych potrzeb dieta? Odpowiedź jest oczywista – olbrzymi! Szczególnie, gdy borykamy się z problemami zdrowotnymi, na przykład cukrzycą. Jaka powinna być dieta osób chorujących na cukrzycę? - Nie ma cudownych diet, cudownych suplementów – mówi dietetyk kliniczna dr Hanna Stolińska. Przedstawiamy poradnik dla osób chorujących na cukrzycę typu drugiego i wyjaśniamy, co robić, kiedy nie działa po prostu konsekwencja.

Cukrzyca typu 2. Typy cukrzycy

W Polsce na cukrzycę choruje około 3 mln ludzi. Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, z którą pacjent zostanie do końca życia. Objawia się wysokim poziomem cukru we krwi. Jest on wysoki, ponieważ organizm, a konkretniej trzustka, produkuje za mało insuliny (lub w ogóle jej nie wytwarza). Rolą tego hormonu jest obniżanie poziomu cukru we krwi.

Wyróżniamy dwa główne typy cukrzycy. Cukrzycę typu 1 diagnozujemy, gdy trzustka w ogóle insuliny nie produkuje. W tej sytuacji chory dostaje zastrzyki podskórne do końca życia. Jest całkowicie od nich zależny. Medycyna wciąż nie zna przyczyny cukrzycy typu 1. Inaczej jest z cukrzycą typu 2.

W cukrzycy typu 2 trzustka produkuje insulinę, ale jest jej za mało lub organizm jest na nią oporny (mówimy wówczas o insulinooporności - to oporność komórek na insulinę, hormon jest obecny, ale nie wpływa na spadek cukru). Tutaj koniecznym są: stała opieka lekarza, właściwa dieta, aktywność fizyczna i ewentualne włączenie leków, które pobudzają trzustkę do wydzielania insuliny, a tym samym obniżają cukier we krwi. Cukrzyca typu 2 w dużej mierze jest uzależniona od nas i tak zwanych czynników środowiskowych. Wpływ na zachorowanie na cukrzycę typu 2 mają:

• wysokokaloryczna dieta, czyli objadanie się ponad miarę;
• nadwaga i otyłość,
• brak lub niewielka aktywność fizyczna
• wiek (typ 2 dotyczy zwykle osób powyżej 35. roku życia).

Już dwa czynniki z powyższych sprawiają o zagrożeniu cukrzycą typu 2. To bardzo podstępna choroba, która nie daje uciążliwych objawów. Nie boli, ale niestety bolą konsekwencje cukrzycy. Późniejsze powikłania prowadzą między innymi do miażdżycy, szybszego starzenia się organizmu, uszkadzania naczyń krwionośnych – a te mogą skutkować choćby chorobą niedokrwienną serca, zawałem serca, udarem mózgu czy ślepotą. Dlatego tak ważnym jest, aby kontrolować swoją wagę, uprawiać sport i przede wszystkim dbać o dietę.

Dieta w cukrzycy typu 2. Czym jest indeks glikemiczny?

Czy talerz osoby chorującej na cukrzycę typu 2 powinien wyglądać inaczej niż pozostałych członków rodziny? - Zdrowe żywienie dotyczy tak samo wszystkich i każdy domownik powinien mieć podobny talerz – podkreśla dietetyk kliniczna dr Hanna Stolińska w podcaście Moja Recepta na Zdrowie i wyjaśnia: - Natomiast jeżeli już mamy problemy z zaburzeniem gospodarki węglowodanowej, to faktycznie musimy zadbać o szczegóły. Nasze samopoczucie zależy najczęściej od tego, co zjedliśmy.

Jednym z ważniejszych pojęć przy diecie w cukrzycy typu 2 jest indeks glikemiczny. Trudno planować codzienne posiłki i świadomie podchodzi do tego, co zjadamy w ciągu dnia, gdy nie wiemy, czym jest i jak go sprawdzać. - Indeks glikemiczny to szybkość, z jaką dany produkt podnosi stężenie glukozy w naszym organizmie – wyjaśnia dietetyk kliniczna. Osoby z cukrzycą powinny wybierać produktu o niskim indeksie glikemicznym. Dzięki temu stężenie glukozy w organizmie będzie stopniowo rosło, długo się utrzymywało i wolno spadało.

Chorując na cukrzycę, musimy wiedzieć, które produkty mają niski indeks glikemiczny. Nie znajdziemy ten informacji na opakowaniu, które bierzemy ze sklepowej póki. - Musimy troszkę się tego nauczyć,  porozmawiać z dietetykiem klinicznym, przeczytać kilka książek i nauczyć się, które produkty mają wysoki indeks glikemiczny – dodaje ekspertka. Koniecznym jest też rozróżnienie niskiego indeksu glikemicznego od ładunku glikemicznego. - Na przykład, jeżeli zjemy marchewkę, ona sama w sobie ma niski indeks glikemiczny, ale jak zjemy kilogram marchewki, to podskoczy nam cukier. Ładunek glikemiczny zwraca uwagę na ilość spożytego produktu. Oczywiście na co dzień nie sprawdzamy tego, tym zajmują się dietetycy w gabinetach, przy komponowaniu posiłków dla swoich pacjentów – opowiada doktor Stolińska.

Dieta w cukrzycy typu 2. Co jeść, a czego unikać?

Zasady w diecie osoby chorującej na cukrzycę typu 2 są zgodne z tymi, które powszechnie uznajemy za zdrowy model żywienia. Oto podstawowe z nich:

• jedz regularnie posiłki przygotowane zgodnie z zasadami Talerza Zdrowego Żywienia i zwracaj uwagę na wielkość porcji,
• dostosuj kaloryczność diety do wieku, aktualnej masy ciała oraz poziomu aktywności fizycznej
• wybieraj produkty węglowodanowe o wysokiej zawartości błonnika i niskim indeksie glikemicznym, np. warzywa, nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe pełnoziarniste, owoce,
• włączaj do posiłków zdrowe źródła białka, np. drób, ryby, strączki, jaja, orzechy, chude produkty mleczne,
• wybieraj tłuszcze roślinne,
• wybieraj produkty niskosodowe i unikaj dodawania soli do potraw,
• pij wodę zamiast słodzonych napojów,
• utrzymuj masę ciała w normie,
• nie pij alkoholu,
• pamiętaj o ruchu.

Teoria, teorią, ale jak to powinno wyglądać w praktyce? Dietetyk kliniczna dr Hanna Stolińska w podcaście Moja Recepta na Zdrowie wyjaśnia: - Mniej więcej trzy-cztery posiłki co cztery godziny, bez podjadania. Nawet jeżeli pijemy kawę, to ma być ona - jeżeli jest z mlekiem - wypita do posiłku, a nie pomiędzy posiłkami. Już sama kawa spowoduje wyrzut insuliny z naszej trzustki. A tę kawkę po południu, to wielu z nas lubi sobie wypić albo tak po śniadaniu, czekając na obiad. To jest częsty przerywnik, kiedy siedzimy w pracy w biurze. Bardzo ważne, żeby o tym pamiętać.

Tak jak o racjonalnej aktywności fizycznej – plan chorego na cukrzycę powinien zakładać systematyczne ćwiczenia, takie jak pływanie, jazda na rowerze (również stacjonarnym), spacer, gra w tenisa itd. Pamiętajmy też, żeby nie skupiać się wyłącznie na masie ciała i liczeniu kalorii. - To nie jest najważniejsze, tylko to, jak pracuje nasz organizm, jak my się czujemy we własnym ciele, a to nie może być wieczna dieta. Już wiemy, że nie ma cudownych diet, cudownych suplementów, nie działa po prostu konsekwencja – komentuje ekspertka.

Więcej praktycznych rad od dr Hanny Stolińskiej w podcaście Moja Recepta na Zdrowie, w odcinku Cukrzyca typu 2 - poradnik zdrowego żywienia.